Hipoteka kaucyjna stosowana była dość często w celu zabezpieczenia wierzytelności, o nieustalonej wysokości. Ustanawiana była do oznaczonej sumy. Obecnie w obrocie prawnym, po zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, od 20. lutego 2011 r. ten rodzaj hipoteki nie funkcjonuje.
Co zabezpieczała hipoteka kaucyjna?
Zgodnie z brzmieniem ustawy „hipoteka kaucyjna może w szczególności zabezpieczać istniejące lub mogące powstać wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą”. Dodatkowo także z dokumentów zbywalnych przez indos, nawet jeśli wysokość należności była określona z góry. Najczęściej wierzytelnościami zabezpieczonymi bywały udzielone gwarancje bankowe, poręczenia kredytów, kredyty, pożyczki, należne alimenty, spłaty spadkowe, odszkodowania o nieustalonej wysokości czy wierzytelności wynikające z obligacji o spełnienie świadczenia niepieniężnego. Co do zasady sama wysokość wierzytelności nie musiała być ustalona, ale już sama wierzytelność musiała być konkretna. Taki rodzaj hipoteki nie mógł tez odnosić się do wierzytelności z określoną wartością. W tym przypadku stosowano wpisy hipoteki zwykłej.
Dopuszczano dwie formy hipoteki kaucyjnej:
– przymusową
– umowną.
Warunki ustanowienia hipoteki kaucyjnej
Warunkiem ustanowienia tego rodzaju hipoteki było oznaczenie górnej granicy sumy pieniężnej, jaka ma obciążać hipotekę. Ten wpis oznacza jedynie najwyższą sumę odpowiedzialności rzeczowej. Wygaśnięcie wierzytelności następuje po zapłacie przez właściciela nieruchomości całości kwoty zabezpieczonej hipoteka kaucyjną. Właściciel reguluje zobowiązanie po ustaleniu całkowitej kwoty z wierzycielem hipotecznym. Jak tłumaczy ekspert portalu posrednictwokredytowe.pl – dopuszcza się zmianę hipoteki kaucyjnej na zwykłą i odwrotnie po przedłożeniu we właściwym wydziale ksiąg wieczystych tytułu egzekucyjnego w formie prawomocnego wyroku, czy klauzuli wykonalności, które to stwierdzają obowiązek aktualnego właściciela nieruchomości – zabezpieczonej dla zaspokojenia wierzyciela w drodze egzekucji z nieruchomości. Ma to miejsce na przykład wówczas, gdy wierzytelność zabezpieczona hipotecznie uzyska charakter wierzytelności o ustalonej konkretnie wysokości, co uniemożliwia wpis hipoteki kaucyjnej.
Co zabezpieczała hipoteka kaucyjna?
Oprócz znanej kwoty należności także nie do końca sprecyzowane koszty, odsetki, o ile mieszczą się w wymienionej we wpisie sumie hipoteki. To wierzyciel ma obowiązek udowodnienia istnienia zabezpieczonej wierzytelności.
